Είναι εντάξει..να μην είσαι εντάξει!

'Δεν θέλω να το σκέφτομαι..θυμώνω και έχω τύψεις μετά. Στεναχωριέμαι και δεν το αντέχω. Καλύτερα να το ξεχάσω'.

Αυτή είναι μια τυπική σκέψη για τους περισσότερους ανθρώπους, όταν έρχονται αντιμέτωποι με κάποιο 'αρνητικό' συναίσθημα. Ως αρνητικά συνηθίζουμε-πολύ κακώς- να θεωρούμε τα συναισθήματα του θυμού, της θλίψης, της ζήλιας ή και της ντροπής. Ένας μηχανισμός άμυνας απέναντι στον ψυχικό πόνο που αυτά προκαλούν, είναι να τα αγνοήσουμε. Αλλά πού πηγαίνουν τα αρνητικά συναισθήματα όταν τα διώχνουμε; Τι συμβαίνει όταν κλείνουμε βιαστικά μια αρνητική συναισθηματική κατάσταση και συνεχίζουμε την ημέρα χωρίς την σκεφτούμε περαιτέρω; Τί συμβαίνει όταν δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να θυμώσει από μια επίθεση που δέχτηκε, να λυπηθεί για μια απώλεια, να ζηλέψει κάτι που του άρεσε?

Κάποιοι ψυχοθεραπευτές,

προτρέπουν τους πελάτες τους να εστιάζουν μόνο σε θετικές και εποικοδομητικές σκέψεις και να απομακρύνουν όλες τις αρνητικές. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που θεωρούν ότι αν το άτομο διερευνήσει με συνειδητό και αποδεκτικό τρόπο τις αρνητικές και δυσάρεστες σκέψεις του, θα κάνει τα πρώτα πολύ απαραίτητα βήματα για την προσωπική του ανάπτυξη.

Μπορούμε όμως να ‘ξεφορτωθούμε’ οριστικά τις σκέψεις μας; Τι συμβαίνει όταν νομίζουμε ότι πετάξαμε τα νοητικά μας σκουπίδια; Είναι διαφορετικό να προσπαθούμε να σταματήσουμε να αναλωνόμαστε σε έναν μάταιο μαζοχισμό και να διακόπτουμε τις ιδεοληπτικές μας σκέψεις κι εντελώς άλλο είναι να προσπαθούμε να αγνοήσουμε σημαντικά κομμάτια του εαυτού μας είτε ευχάριστα, είτε στενάχωρα και θλιβερά. Όπως το πλανητικό οικοσύστημα, έτσι και η οικολογία της ψυχής υπαγορεύει ότι δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τα δυσάρεστα συναισθήματα χωρίς κάποιο κόστος. Επιχειρούμε να αφήσουμε τα συναισθήματα μας 'στο σκοτάδι', ώστε να μην μας επηρεάζουν κατά τη διάρκεια της μέρας. Δεν τα καταφέρνουμε όμως γιατί έρχονται το βράδυ στον ύπνο μας μέσω των ονείρων. Αν καταπιέζουμε και να αγνοούμε τα όνειρά μας ίσως διακινδυνεύουμε να χάσουμε τις απαραίτητες και καταλυτικές εμπειρίες που απαιτούνται για την προσωπική μας ανάπτυξη.

Προηγούμενες έρευνες διαβεβαίωσαν ότι όταν απωθούμε τις σκέψεις μας κατά την εγρήγορση-την φάση δλδ που είμαστε ξύπνιοι-, αυτές εμφανίζονται μετέπειτα στα όνειρά μας. Μία πρόσφατη έρευνα στηρίζεται επάνω σε προηγούμενα ευρήματα για να ερευνήσει αν υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα σε αυτούς που απωθούν ευχάριστα συναισθήματα και σε αυτούς που απωθούν αρνητικά συναισθήματα κι αν τα αποτελέσματα έχουν σχέση με την ποιότητα του ύπνου ή ακόμα αν συνδέονται με την ύπαρξη κατάθλιψης και άγχους.

Η έρευνα έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που απωθούν τις άσχημες σκέψεις όταν είναι ξύπνιοι, έχουν περισσότερες αρνητικές σκέψεις στο όνειρό τους σε σχέση με αυτούς που δεν απωθούν τις δυσάρεστες σκέψεις τους, ή τις απωθούν λιγότερο. Ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα θλίψης, θυμού, φόβου και άγχους. Ανάλογα, οι άνθρωποι που αντέχουν τις δυσάρεστες σκέψεις τους κατά τη διάρκεια της μέρας, ανέφεραν ότι τα όνειρά τους περιελάμβαναν μεν συναισθήματα θλίψης, θυμού και άγχους αφορούσαν όμως αληθινά περιστατικά της ζωής τους. Επιπρόσθετα οι άνθρωποι που απωθούσαν τις σκέψεις τους σε μεγαλύτερο βαθμό, είχαν πολύ χειρότερη ποιότητα ύπνου, δυσκολία στο να αποκοιμηθούν, ενοχλήσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου, έπαιρναν φαρμακευτική αγωγή για να κοιμηθούν και ένιωθαν κουρασμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Εν κατακλείδι, οι ερευνητές βρήκαν ότι υπήρχε μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανιστούν στα όνειρα οι αρνητικές σκέψεις που έκανε κάποιος ενώ ήταν ξύπνιος ειδικά η θλίψη, το άγχος, ο θυμός και ο φόβος. Αυτό δείχνει ότι είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν τα αρνητικά συναισθήματα κατά τη διάρκεια ενός ονείρου σε σχέση με τα θετικά συναισθήματα γιατί τα θετικά συναισθήματα δεν έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο στα όνειρα. Επιπλέον, η απώθηση των αρνητικών συναισθημάτων κατά την εγρήγορση συνδέεται με χειρότερη ποιότητα ύπνου και συσχετίζεται με κατάθλιψη άγχος και στρες.

Η έρευνα έχει ενδιαφέρον, πρώτον γιατί δείχνει ότι η θεραπεία πού κατευθύνεται στην υιοθέτηση πιο υγιών τρόπων αντιμετώπισης των αρνητικών σκέψεων μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα και στην ποιότητα του ύπνου και στη συνολική ψυχική υγεία. Ο ασθενής είναι καλό να μάθει να εντοπίζει τα αρνητικά του συναισθήματα, τα οποία σε άλλες περιπτώσεις θα επιχειρούσε να απωθήσει στο ασυνείδητο του.

Δεύτερον βελτιστοποιείται η ποιότητα του ύπνου. Δίνεται το παράδειγμα ενός ασθενούς που αναφέρει ότι προσπαθεί να κουράσει τον εαυτό του ή να τον αποσπάσει με τηλεόραση ή άλλες δραστηριότητες μέχρι να μην αντέχει άλλο και να αποκοιμηθεί εξουθενωμένος. Μερικές ώρες μετά, μπορεί να ξυπνήσει και να έχει πρόβλημα να ξανακοιμηθεί. Αυτό μπορεί να του δημιουργήσει άγχος που να κυμαίνεται από κάποιες ασήμαντες και αόριστες μέχρι συγκεκριμένες οι επαναλαμβανόμενες ανήσυχες σκέψεις. Το φαινόμενο αυτό, δείχνει ξεκάθαρα την σχέση μεταξύ της απώθησης κατά τη διάρκεια της ημέρας και τη νυχτερινή ενόχληση. Ο θεραπευτής θα μπορούσε να προτείνει στον ασθενή να καταγράφει τις σκέψεις αυτές μία ώρα πριν πέσει για ύπνο, δίνοντας έμφαση στα συναισθήματα του. Με αυτόν τον τρόπο, έχει την ευκαιρία να διώξει τα αρνητικά συναισθήματα η να βρει τρόπους αντιμετώπισης τους την επόμενη μέρα, και να ανοίξει το δρόμο για έναν ξεκούραστο ύπνο αλλά και να μάθει να φροντίζει τον εαυτό του μέσω της αυτοπαρατήρησης.

Η έρευνα βοηθά επίσης στην ανάλυση των ονείρων, είτε σε θεραπεία όπου εκεί γίνεται η ανάλυση σύμφωνα με το φροϋδικό μοντέλο, είτε από τον ίδιο τον ονειρευόμενο εκτός θεραπείας. Όταν τα σημαντικά άλλα δυσάρεστα συναισθήματα εμφανίζονται στα όνειρα τότε όπως είπε και ο Φρόιντ, ανοίγει ΄η βασιλική οδός για το ΄ασυνείδητο΄. Οι άνθρωποι που μπορεί να μην αντέχουν να συζητήσουν τα δύσκολα συναισθήματα κατά τη διάρκεια της μέρας, μπορεί να έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν με αυτά στην θεραπεία με τη μορφή της ανάλυσης των ονείρων.

Η έρευνα εξηγεί τις συνδέσεις μεταξύ του τρόπου που αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες κατά τη διάρκεια της ημέρας, των ονείρων, της ποιότητας του ύπνου και της καλής ψυχικής υγείας. Όλα αποτελούν συστατικά της φροντίδας του εαυτού και δείχνουν τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον να αποκτήσουμε πιο υγιείς συνήθειες ύπνου. Για παράδειγμα τα ζευγάρια μπορεί να συμφωνήσουν και να βρουν μία ρουτίνα ύπνου πριν πέσουν στο κρεβάτι που να ταιριάζει και στους δύο και να υπενθυμίζουν ο ένας τον άλλον τη χρησιμότητα αυτή της ρουτίνας για την ποιότητα του ύπνου του.

Κάποιοι μπορεί να βρουν πολύ χρήσιμο το να μάθουν να απευθύνουν τα αρνητικά συναισθήματά τους με άμεσο και ευθύ τρόπο όταν αυτά εμφανίζονται ή έστω να μάθουν να μην καταπιέζουν τις δύσκολες αρνητικές σκέψεις. Κάποιοι όμως έχουν συνδέσει τα αρνητικά συναισθήματα με αβάσταχτο ψυχικό πόνο είτε με τραυματικές εμπειρίες. Αν προσπαθήσουν να τα αντιμετωπίσουν χωρίς τη βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας μπορεί να καταφέρουν το αντίθετο, δηλαδή να υπάρχει εντονότερη αποφυγή των συναισθημάτων αυτών.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας την δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε τις αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα γιατί διαφορετικά αυτά θα επιστρέψουν και θα μας στοιχειώσουν ειδικά το βράδυ. Ας το δούμε ως ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη. Με το να αντιμετωπίζουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα με μία θετική στάση αποφεύγουμε την παγίδα να κατατάσσουμε τα συναισθήματά μας σαν εμπειρίες αποκλειστικά θετικές ή αρνητικές και φτάνουμε να αποδεχτούμε ότι μπορεί να είναι ανάμεικτα. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να είναι πολύ λυτρωτική.

Πηγη: https://www.psychologytoday.com/blog/experimentations/201801/how-suppressed-emotions-enter-our-dreams-and-affect-health

Μετάφραση, απόδοση και μετατροπή: Ζιζή Σκόρδα

References

Malinowski, J. (2017, November 9). High Thought Suppressors Dream More of Their Negative Waking-Life Experiences Than Low Thought Suppressors. Dreaming. Advance online publication. http://dx.doi.org/10.1037/drm0000061

Malinowski, J. E. (2015). Dreaming and personality: Wake-dream continuity, thought suppression, and the Big Five Inventory. Consciousness and Cognition, 38, 9–15. http://dx.doi.org/10.1016/j.concog.2015 .10.004