Να πας να σε δει ο ψυχολόγος!

Όταν οι σχέσεις με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας δυσκολεύουν, συχνά βασανιζόμαστε από σκέψεις όπως "γιατί δεν με καταλαβαίνει/αντιδρά υπερβολικά/φέρεται άσχημα κλ.π." ή "γιατί να μη μπορούμε να μιλήσουμε πιο ήρεμα..". Αφού εξαντλήσουμε όλα τα περιθώρια συννενόησης μαζί του, έρχεται και η σκέψη "μήπως αν τον έβλεπε κάποιος ειδικός ψυχικής υγείας να ξεπερνούσαμε το πρόβλημα".

Έτσι βρίσκονται πολύ συχνά στην πολυθρόνα του θεραπευτή σύζυγοι που απειλούνται με διαζύγιο, έφηβοι που δεν συμμορφώνονται με τις επιθυμίες των γονιών τους, άνθρωποι που για τους γύρω τους "χρειάζονται θεραπεία" χωρίς όμως οι ίδιοι να επιθυμούν να αλλάξουν κάτι αλλά ξεκινούν τη θεραπεία για να κάνουν τη "χάρη" στους δικούς τους, ως ένδειξη καλής θέλησης ή συμμορφώνονται γιατί δε μπορούν να κάνουν κάτι άλλο.

Οι έρευνες δείχνουν ότι σύμφωνα με το Transtheoretical Model of Change, το κίνητρο για θεραπεία έχει πέντε στάδια:

1. Στάδιο προ-περισυλλογής: ΄Άτομα που δεν έχουν κανένα σκοπό να κάνουν αλλαγές στο άμεσο μέλλον και συχνά κατηγορούν τους άλλους για τα προβλήματά τους.

2. Στάδιο περισυλλογής: Άτομα που σκέφτονται να αλλάξουν κάτι μέσα στους επόμενους μήνες αλλά δεν δεσμεύονται ότι θα κάνουν αλλαγές.

3. Στάδιο προετοιμασίας: Άτομα που σχεδιάζουν να αλλάξουν στο άμεσο μέλλον.

4. Στάδιο δράσης: Άτομα που κάνουν φανερές και ουσιαστικές αλλαγές σχετικά με το θέμα που τα απασχολεί.

5. Στάδιο συντήρησης: Άτομα που προσπαθούν να αποφύγουν την παλλινδρόμηση στην κατάσταση που βρισκόταν πριν την έναρξη της θεραπείας.

Η πίεση για θεραπεία δεν είναι καθόλου βοηθητική και σύμφωνα με έρευνες μπορεί να επηρεάσει πολύ αρνητικά την εμπειρία του ατόμου. Όσοι κάνουν θεραπεία μετά από πίεση από ένα μέλος της οικογένειάς τους έχουν διαφορετική εμπειρία σε σχέση με όσους ξεκινούν τη θεραπεία αυτοβούλως. Αισθάνονται πολύ πιεσμένοι και δεν έχουν ισχυρό κίνητρο.

Έτσι οι αλλαγές που εύχονται αυτοί που τους έστειλαν για θεραπεία δεν έρχονται. Κανένας δεν αλλάζει αν δε το θέλει ο ίδιος.

Εδώ ταιριάζει το γνωστό αστειάκι των ψυχολόγων:

"-Πόσοι Ψ χρειάζονται για να αλλάξουν μια λάμπα?

-Ένας, αλλά θα πρέπει και η λάμπα να θέλει να αλλάξει".

Ο εκβιασμένος με διαζύγιο/χωρισμό/τιμωρία/απόρριψη θεραπευόμενος πηγαίνει στον Ψ καλά οχυρωμένος με άμυνες και υπεκφυγές.

Η έλλειψη της θέλησης και της δέσμευσής του στη θεραπεία θα τον κάνουν να ακυρώνει συνεδρίες, να αργεί συστηματικά, να φλυαρεί άσκοπα, να αντιτίθεται διαρκώς, να διανοητικοποιεί και να γενικεύει και να χρησιμοποιεί όλους τους τρόπους για να αποφύγει συνειδητά αλλά κυρίως ασυνείδητα να αλλάξει αυτό που ενοχλεί το άτομο που τον παρέπεμψε.

Ακόμη κι όταν καταπίνει το θυμό του για τον εκβιασμό που υφίσταται θα χρησιμοποιήσει μια διανοητικοποίηση/σκέψη όπως "Ας πάω, όλο και κάτι καλό θα βγει.." ή "..αφού επιμένει τόσο να κάνω θεραπεία μάλλον την χρειάζομαι". Στην πραγματικότητα, ξοδεύεται άσκοπα χρόνος αλλά και χρήμα.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο εκβιασμένος θεραπευόμενος θα χρησιμοποιήσει μάλλον ασυνείδητα την συμμόρφωση ως αμυντικό μηχανισμό. Θα δείχνει να ωφελείται από τη θεραπεία, όμως η αλλαγή δεν θα είναι δομική αφού ασυνείδητα θα αντιστέκεται σε αυτήν.

Ένας έμπειρος θεραπευτής θα εξετάσει το κίνητρο του πελάτη του κι όταν διαπιστώσει ότι έχει παραπεμφθεί από κάποιο συγγενικό πρόσωπο θα επικεντρώσει την προσοχή του στο πρόσωπο αυτό. Τί πραγματικά συμβαίνει στη μεταξύ τους σχέση? Ποιός έχει ανάγκη τη θεραπεία πραγματικά? Μήπως το άτομο που παραπέμπει ωθείται από μια ναρκισσιστική ανάγκη να ελέγχει τον θεραπευόμενο και να σχεδιάζει το περιβάλλον του ώστε να ταιριάζει με τις φαντασιώσεις του για τη σχέση τους? Μήπως η σύζυγος/ο γονιός/ ο συγγενής αδυνατεί να αναγνωρίσει την διαφορετικότητα του άλλου, να σεβαστεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες του και τον στέλνει στον Ψ με την προσδοκία να τον πάρει πίσω "ρυθμισμένο"?

Σε κάθε περίπτωση η δήλωση "Πρέπει να σε δει ένας ψυχολόγος" δημιουργεί απόσταση κι ουδόλως δείχνει φροντίδα και νοιάξιμο. Πρόκειται για μια επιθυμία φαντασιακή κι όχι για πραγματικότητα. Είναι η ασυνείδητα φαντασίωση ότι ο άλλος θα γίνει όπως τον θέλουμε. Αυτό όμως δεν πρόκειται να γίνει ποτέ.

Αν αναγνωρίσουμε την αδυναμία μας να αποδεχθούμε τον άλλο όπως είναι, ίσως κάνουμε ένα μικρό βήμα για να έρθουμε κοντά.

References:

Moore, Lyn E. Tambling, Rachel B. Anderson, Shayne R. (2013).The Intersection of Therapy Constructs: The Relationship Between Motivation to Change, Distress, Referral Source, and Pressure to Attend. American Journal of Family Therapy. May/Jun2013, Vol. 41 Issue 3, p245-258. 14p. 2 Charts.